Ganglion Kisti
Ganglion kistleri jelatinimsi mukoid materyalle dolu sinovyal kistlerdir ve ortopedik klinik pratikte sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Ganglion kistlerinin gelişiminin kesin etiyolojisi bilinmemekle birlikte, bağ dokusunun müsinöz dejenerasyonu ile sonuçlanan tekrarlayan mikrotravmadan kaynaklandığına inanılmaktadır. El ve el bileğinde en sık rastlanan yumuşak doku kitlesi olmakla birlikte diz ve ayakta da sık rastlanır. Ganglion kistlerinin çoğu asemptomatik olmasına rağmen hastalar ağrı, hassasiyet, güçsüzlük ve kozmetik görünümden memnuniyetsizlik ile başvurabilirler. Hem ameliyatsız hem de cerrahi tedaviler mevcuttur, ancak yüksek nüks oranı mevcuttur. Cerrahi eksizyon, hastaların semptomlarının çözülmesini sağlayabilir, ancak kiste komşu olan altta yatan anatominin anlaşılması, kiste yakın olan nörovasküler yapıların yaralanmasını önlemek için çok önemlidir.
Etiyoloji
Ganglion kistlerinin, kronik hasara ikincil bağ dokusunun müsinöz dejenerasyonundan kaynaklandığını düşünülmektedir. Şu anda çoğu bilimsel görüş, ganglion kistlerinin, sürekli mikro yaralanmanın bir sonucu olarak sinovyal kapsüler kavşaktaki mezenkimal hücrelerden kaynaklandığı konusunda hemfikirdir. Destekleyici kapsüler ve ligamentöz yapıların tekrarlayan yaralanması, fibroblastları uyarır ve ganglion kistlerinde yaygın olarak bulunan müsin "jöle benzeri" materyal üretimi aktive olur. Ganglion kistleri, el ve bilekte bulunan yumuşak doku kitlelerinin %60 ila %70'ini oluşturur. Her yaşta oluşabilmelerine rağmen, en yaygın olarak 20 ila 50 yaş arasındaki kadınlarda bulunurlar. Kadınlarda ganglion kisti geliştirme olasılığı erkeklere göre üç kat daha fazladır. Bu kistlere, muhtemelen tekrarlayan travma ve bilek eklemindeki strese ikincil olarak cimnastikçiler arasında da sıklıkla rastlanır.
Ganglion kistlerinin çoğu asemptomatiktir, ancak hastalar estetik olmayan görünümleri nedeniyle tedaviye başvurabilirler. Hastalar bilek hareketi ile şiddetlenen ağrı, hassasiyet veya güçsüzlük ile başvurabilirler. Ganglion kistleri genellikle yaklaşık 1 cm ila 3 cm boyutlarında sert, iyi sınırlı, serbestçe hareket eden kitleler olarak ortaya çıkar. Genellikle üstteki deriye değil derin dokuya sabitlenirler. Volar el bilek ganglion kistleri olan hastalar daha az sıklıkla karpal tünel sendromu veya median sinirin sıkışmasına veya fleksör tendon kılıfına intrüzyona sekonder tetik parmak ile başvurabilirler. Volar bilek ganglion kistleri ayrıca ulnar sinir nöropraksisine ve iskemiye yol açan radyal arterin sıkışmasına neden olabilir.
Ganglion kistinin çıktığı alanda kemik ve eklem patolojilerine sekonder çıkıp çıkmadığını araştırmak için ganglion kistini değerlendirmek için röntgen istenebilir. Olası bir katı tümör açısında ayırıcı tanıya ihtiyaç duyulmadıkça ganglion kistleri için MRG çekilmesine gerek kalmayabilir. MRG’de, T2 ağırlıklı görüntülemede düzgün sınırlı sıvı yoğunluğuna sahip iyi sınırlı bir kitle bulguları olmalıdır. Ultrason, kisti vasküler malformasyondan ayırt etmek ve kistin iğne aspirasyonu sırasında yanlışlıkla özellikle el bileğinde radial arterin delinmesini önlemek için kullanılabilir.
Tedavi / Yönetim
Asemptomatik hastalar gözlenebilir ve ganglion kistlerinin iyi huylu olduğu ve spontan gerileyebileceği konusunda güvence verilebilir. Kistin konumuna göre ameliyatsız tedavi denenebilir. Dorsal el bilek ganglion kistleri aspire edilebilir, ancak cerrahi eksizyona göre çok daha yüksek nüks oranı vardır. Volar el bilek ganglion kistlerinin aspirasyonu genellikle radial artere yakınlıkları nedeniyle yapılmaz. Konservatif tedavide başarısız olunan semptomları devam eden hastalarda cerrahi endikedir. Cerrahi eksizyon genellikle ayakta tedavi prosedürü olarak gerçekleştirilir. Yani hasta aynı gün evine gidebilir. Dorsal bilek ganglion kistlerine direkt kist üzerinden yapılan enine bir kesi ile yaklaşılır. Yara insizyon boyutu Kistin pedikülünü ortaya çıkarmak ve rüptürü önlemek için dikkatli bir diseksiyon yapılır. Kistin pedikülü ve kapsüler yapışıklıkları , bağın bütünlüğünü bozmadan skafolunat bağa mümkün olduğunca yakın bir şekilde ayrılmalıdır. Volar bilek ganglion kistleri sıklıkla radial artere yakındır veya bazen damarı çevreleyebilir. Künt diseksiyon, damarın yaralanmasını önlemek için dikkatli bir şekilde kistten arteri mobilize etmek için kullanılmalıdır. Median sinirin palmar kutanöz dalı, bilek ekleminin 5 cm proksimalinden çıkar ve volar bilek ganglion kisti eksizyonu ile de risk altındadır.
Ganglion kistinin cerrahi tedavisinin en sık görülen komplikasyonu nükstür ve volar bilek ganglion kistleri dorsal bilek ganglion kistlerine göre daha yüksek nüks oranına sahiptir. Ganglion kistlerinin tekrarlama oranı yaklaşık %15 ila %20 arasındadır. Ameliyatsız takip edilen ağrısız kistler takip edilebilir, kendiliğinden kaybolabilir ama büyük olasılıkla tekrar çıkacaktır. El bileği ganglion ksitinin güncel tedavisinde arthroskopik yani kapalı ameliyat seçeneği de mevcuttur.
Konservatif Tedavi Seçenekleri
Çoğu durumda, ganglion kistleri herhangi bir tedavi olmaksızın kaybolur. Rahatsız ediciyse, doktorunuz bölgeyi hareketsiz hale getirmek ve kistin küçülmesine izin vermek için bir bilek ateli veya atel takmanızı önerir.
Aspirasyon genellikle cerrahınız tarafından önerilen ilk tedavi yöntemidir. El cerrahınız kist çevresindeki cildi temizleyecek ve lokal anestezi kullanarak bölgeyi uyuşturacaktır. Daha sonra kiste bir şırınga yerleştirilir ve sıvı boşaltılır. Cerrahınız daha sonra tekrar oluşmasını önlemek için bir steroid enjekte eder ve enjeksiyon bölgesine bir bandaj yerleştirir.
Ameliyat
Konservatif tedavi seçenekleri başarılı olmazsa ve kist ağrılı olmaya devam ediyorsa, aktivitenizi kısıtlıyorsa, el veya parmaklarda uyuşma veya karıncalanmaya neden oluyorsa, doktorunuz ganglion kistini çıkarmak için ameliyat önerebilir.
Ameliyat açık teknik olabilir veya cerrahın operasyon alanını net bir şekilde görebilmesi için küçük bir kameranın yerleştirildiği artroskopi ile minimal invaziv olabilir. Ameliyat lokal veya genel anestezi altında yapılabilir. Ganglion kisti alanı temizlenir ve kist boyunca bir kesi yapılır. Kistin içeriği daha sonra köküyle birlikte kesilir ve açıklık dikilir ve bandajlanır.
Ameliyat Sonrası Bakım
Hem aspirasyon hem de ameliyat ayakta tedavi prosedürleridir ve aynı gün eve gidebilirsiniz. Ameliyat geçirdiyseniz, 2 ila 6 hafta içinde günlük aktivitelerinize devam edebilmelisiniz. Eliniz bandajlanacak ve bir askıya yerleştirilecektir. Şişliği, ağrıyı ve sertliği kontrol etmek için size ilaç verilecektir. Ağrı veya sertlik devam ederse, mesleki veya fizik tedavi ile daha fazla tedaviye ihtiyacınız olabilir.
Riskler ve Komplikasyonlar
Ganglion kisti çıkarılması oldukça güvenli bir prosedürdür ve minimum risk veya komplikasyon ile ilişkilidir. Tekrarlama şansı aspirasyonla %20, ameliyatla %10'dur. Kist tekrar gelişirse doktorunuz ameliyat önerecektir. İkinci bir ameliyat kistin daha fazla oluşumunu azaltır ancak çevredeki sinirlere zarar verme riskini artırır.