Yaşlı Hastalarda Kalça Kırığı, Bursa, Bursa Ortopedi Doktoru
Giriş
Yaşlı hastalarda kalça kırıkları, önemli bir ortopedik problemdir ve her yıl dünya genelinde milyonlarca hastayı etkilemektedir. Özellikle yaşam süresinin uzaması ve yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte bu tip kırıklar daha da yaygın hale gelmektedir. Bu metin, yaşlı hastalarda kalça kırıklarının teşhis, tedavi ve korunma yöntemlerini kapsamlı bir şekilde ele almayı amaçlamaktadır.
Kalça Kırıkları Neden Oluşur?
Yaşlı hastalarda kalça kırıkları genellikle basit bir düşme sonucu oluşabilir. Daha genç hastalarda ise yüksek enerjili bir travma gibi daha ciddi bir etken gereklidir. Kemik erimesi (osteoporoz), yaşlı hastalarda kalça kırığı riskini önemli ölçüde artırır. Bu nedenle, kalça kırıkları kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir. Yaşlanma ile birlikte görme, kas gücü ve dengenin zayıflaması da düşme riskini ve dolayısıyla kalça kırığı oluşma olasılığını artırır.
Yaşlı Hastalarda Kalça Kırıklarının Belirtileri
Kalça kırığı sonrası en önemli bulgu, hastanın kırık bacağı üzerine basamamasıdır. Kalça hareketleri de oldukça ağrılıdır. Bacak dışa dönük şekilde durabilir. Kesin tanı ise genellikle röntgen ile konur. Bazı durumlarda tomografi veya manyetik rezonans gibi ek tetkikler de gerekebilir.
Kalça Kırıklarında Tedavi Hedefleri
Kalça kırıklarının tedavisinde temel amaç, hastayı yatağa bağlı kalmaktan kurtarmak ve kırık öncesi fonksiyonel durumuna en kısa sürede geri döndürmektir. Yaşlı hastalar yatağa bağlı kaldıklarında metabolizmaları hızla bozulur ve diğer sistemik hastalıkları da ağırlaşabilir. Ayrıca, hareketsizlik nedeniyle yatak yaraları, akciğere pıhtı atması (tromboemboli) veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar da gelişebilir.
Cerrahi Tedavi
Yaşlı hastalarda kalça kırıklarının tedavisinde cerrahi yöntem tercih edilir. Her ne kadar anestezi riskleri genç hastalara göre daha fazla olsa da, ameliyat edilmemenin riskleri de göz ardı edilmemelidir.
Cerrahi Yöntemler:
- Protez Ameliyatları: Kırık parça çıkarılarak kemik içerisine kalça protezi yerleştirilir.
- Tespit Ameliyatları: Kırık parçalar çeşitli plak-vidalar veya kemik içine yerleştirilen çiviler kullanılarak birbirine tespit edilir ve kırığın kaynaması sağlanır.
- Aşağıda Journal of Orthopaedic Surgery (Ortopedik cerrahi dergisi)' de yayınlanan makalemdeki ameliyat ettiğim hastalarımın protez ve çibi ile tedavisinin filmlerini görmektesiniz.
- Link: Ucpunar H, Camurcu Y, Çöbden A, Sofu H, Kis M, Demirel H. Comparative evaluation of postoperative health status and functional outcome in patients treated with either proximal femoral nail or hemiarthroplasty for unstable intertrochanteric fracture. J Orthop Surg (Hong Kong). 2019 Sep-Dec;27(3):2309499019864426. doi: 10.1177/2309499019864426. PMID: 31354039.
Cerrahi Tedaviden Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Hastanın ameliyattan sonraki gün ayağa kaldırılması ve koltuk değneği veya yürüteç ile üzerine bastırılması önemlidir.
- Fizyoterapi, kalça kırığı tedavisinin önemli bir parçasıdır ve hastanın mobilitesini ve kas gücünü geri kazanmasına yardımcı olur.
- Bası yaralarını önlemek için hastanın yatak içindeki pozisyonu sık sık değiştirilmeli ve özel havalı yataklar kullanılmalıdır.
- Bacaklarda pıhtılaşma riskini önlemek için kan sulandırıcı ilaçlar ve varis çorapları kullanılabilir.
- Bilinç dağınıklığı ve ajitasyon gibi psikolojik problemler için gerekli önlemler alınmalıdır.
Kalça Kırıklarından Korunma
- Kemik erimesinin tespit edilmesi ve tedavisinin başlanması önemlidir.
- Düşme riskini azaltmak için ev ortamında gerekli önlemler alınmalıdır.
- Düzenli egzersiz ve denge çalışmaları yapılmalıdır.
- Sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir.
Sonuç
Yaşlı hastalarda kalça kırıkları, önemli bir sağlık sorunudur. Erken teşhis ve tedavi ile hastaların yaşam kalitesi ve fonksiyonel durumları önemli ölçüde korunabilir. Ayrıca, düşme riskini azaltmak ve kemik sağlığını korumak için gerekli önlemlerin alınması da kırık riskini önemli ölçüde azaltabilir.
Kalça Kırıklarında Tedavinin Önemi
Yaşlı hastalarda kalça kırığı vakalarında cerrahi tedavi geciktirilmemelidir. Araştırmalar, ilk 24 saat içinde ameliyat edilen hastalarda ölüm riskinin daha düşük olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, ortopedi uzmanları ve anestezi uzmanları birlikte çalışarak hastanın genel durumunu stabilize ederek en kısa sürede ameliyatın gerçekleştirilmesini sağlamalıdır.
Kalça Kırıklarında Fizyoterapinin Rolü
Fizyoterapi, kalça kırığı tedavisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Ameliyattan sonraki dönemde uygulanan fizik tedavi programı hastanın ağrısının azaltılmasına, kas gücünün ve eklem hareketliliğinin yeniden kazanılmasına yardımcı olur. Denge ve koordinasyon çalışmaları da düşme riskini azaltarak hastanın günlük aktivitelerini bağımsız bir şekilde gerçekleştirmesini sağlar. Fizyoterapist aynı zamanda yürüme eğitimi de vererek hastanın baston veya yürüteç kullanımı konusunda rehberlik eder.
Yaşlı Hastalarda Kemik Sağlığının Korunması
Kemik erimesi, yaşlı hastalarda kalça kırığı riskini artıran en önemli faktörlerden biridir. Bu nedenle, kemik sağlığının korunması ve kemik erimesinin önlenmesi için çeşitli önlemler almak gerekir. Bu önlemler şunları içerir:
- D Vitamini ve Kalsiyum Takviyesi: D vitamini, kalsiyumun kemiklere emilimini arttırdığı için kemik sağlığı için önemlidir. Doktorunuzun önerisiyle D vitamini ve kalsiyum takviyesi kullanabilirsiniz.
- Düzenli Egzersiz: Düzenli yürüyüş, koşu, yüzme gibi ağırlık taşıyan egzersizler kemik mineral yoğunluğunu arttırarak kırık riskini azaltır.
- Sağlıklı Beslenme: Dengeli ve yeterli protein, kalsiyum ve D vitamini içeren beslenme kemik sağlığı için önemlidir. Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, balık ve yumurta gibi besinler kemik sağlığına faydalı gıdalardır.
- Güneş Işığından Faydalanın: D vitamininin doğal kaynağı olan güneş ışığından yeterince faydalanmak kemik sağlığı için önemlidir. Ancak aşırı güneş ışınlarına maruziyetten kaçınmak da gerekir.
Sonuç
Yaşlı hastalarda kalça kırığı, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen önemli bir durumdur. Erken teşhis ve tedavi ile hastaların yaşam kalitesi ve fonksiyonel durumu korunabilir. Düşme riskini azaltıcı önlemler almak, kemik sağlığını korumak ve düzenli sağlık taramalarından geçmek kalça kırığı riskini önemli ölçüde azaltır. Bu yazıda yer alan bilgiler kemik sağlığı ve kalça kırığı konusunda genel bir bilgi vermek amacıyla yazılmıştır. Herhangi bir sağlık sorunu yaşarsanız mutlaka doktorunuza danışın.
