Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklarda ortopedik şikayetler ve çözüm önerileri – Doç. Dr. Hanifi Üçpunar, Bursa
Otizm
Otizm, tipik olarak iki tür davranışsal soruna neden olan nörogelişimsel bir bozukluktur:
1) sosyal iletişim ve sosyal etkileşimde zorluk ve
2) tekrarlı olarak gerçekleştirilme eğiliminde olan kısıtlı bir davranış, ilgi alanı ve faaliyet yelpazesi.
Otizm artık Asperger sendromu, çocukluk çağı dezintegratif bozukluğu ve başka türlü belirtilmemiş yaygın gelişimsel bozukluk gibi bozukluklarla birlikte "otizm spektrum bozukluğu" şemsiye terimi altında yer almaktadır. Adından da anlaşılacağı gibi, belirli bir çocuğun otizm spektrum bozukluğunun şiddeti önemli ölçüde değişebilir. Bazı çocuklar son derece işlevsel bireyler olurken veya olabilirken, diğerleri nörogelişimsel bozukluktan ciddi şekilde engelli kalmaktadır.
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklar, kendilerine has fiziksel ve duyusal özelliklerinden dolayı çeşitli ortopedik şikayetler yaşayabilirler. OSB'li çocuklarda görülen yaygın ortopedik şikayetlerden bazıları şunlardır:
Parmak ucu yürüme: Ayak parmaklarında yürüme, OSB'li çocuklarda sık görülen bir ortopedik şikayettir. Bu, tüm ayağı kullanmak yerine ayak parmakları veya topuk üzerinde yürümeyi ifade eder. Bu baldır kaslarında gerginliğe yol açarak çocuğun yürüyüşünü ve genel hareketliliğini etkileyebilir.
Çözüm: OSB'li çocuklarda parmak ucunda yürüme tedavisi fizik tedavi, germe egzersizleri ve özel ortez veya ayakkabı kullanımını içerebilir.
Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar, bu bozukluğu olmayan çocuklara kıyasla daha uzun süre ayak parmakları üzerinde yürüme eğilimindedir. Aslında, otizm ve ayak parmakları üzerinde yürüme birlikte o kadar sık görülür ki, kalıcı ayak parmakları üzerinde yürüme, bozukluk için tarama protokolünün bir parçasıdır.
Parmak ucunda yürüme sırasında ayak uzatıldığından, topuk kordonu uygun şekilde uzamaz. Bu da, inatçı parmak yürüyüşü olan çocukların bir süre sonra ayaklarını ayak bileğinden aşağı yukarı esnetemedikleri anlamına gelir. Tedavi edilmezse, bu durum alt bacak ve ayakta ortopedik bir deformiteye neden olabilir. İnatçı parmak ucunda yürüme ve topuk kordonu gerginliği bir ortopedi cerrahı tarafından değerlendirilmelidir. Ortopedi cerrahınız durumu tedavi etmek için çeşitli cerrahi olmayan müdahaleler önerebilir. Ciddi vakalarda, ortopedik deformitenin cerrahi olarak düzeltilmesi gerekebilir.
Eklem hipermobilitesi: OSB'li çocuklar, eklem hipermobilitesine yol açabilen eklemlerinde artmış esnekliğe sahip olabilir. Bu eklem ağrısına, instabiliteye ve artmış yaralanma riskine neden olabilir.
Çözüm: Fizik tedavi, eklem çevresindeki kasları güçlendirmede ve eklem stabilitesini iyileştirmede yardımcı olabilir. Bazı durumlarda tabanlık atel kullanılması önerilebilir.
Duyusal işleme zorlukları - Duyu bütünleme bozukluğu: OSB'li çocuklar, duruşlarını ve hareketlerini etkileyebilecek duyusal girdileri işlemekte zorluk çekebilirler. Ayrıca belirli duyusal uyaranlara tepki olarak rahatsızlık veya ağrı hissedebilirler.
Çözüm: Ergoterapi, OSB'li çocukların duyusal işleme yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olabilir, bu da duruşlarını ve hareketlerini geliştirebilir. Kontrollü bir ortamda çeşitli duyusal uyaranlara maruz kalmayı içeren duyu bütünleme terapisi de yardımcı olabilir.
Zayıf motor koordinasyon: OSB'li çocuklar, günlük aktiviteleri gerçekleştirme ve spor ya da diğer fiziksel aktivitelere katılma yeteneklerini etkileyebilecek motor koordinasyonda güçlük çekebilirler.
Çözüm: Fizik tedavi, OSB'li çocuklarda motor koordinasyonu geliştirmeye yardımcı olabilir. Terapistler, denge, koordinasyon ve uzamsal farkındalık gibi belirli motor becerileri hedefleyen egzersizler ve aktiviteler kullanabilirler.
Yukarıda bahsedilen çözümlerin sadece birkaç örnek olduğunu ve her çocuk için uygun tedavinin, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına ve semptomlarına bağlı olacağını unutmamak önemlidir. OSB'li çocuklarda çeşitli ortopedik şikayetleri ve ilgili sorunları ele almak için bir sağlık uzmanları ekibini içeren multidisipliner bir yaklaşım gerekli olabilir.
Otizm ve Kemik Hastalıkları
Otizm spektrum bozukluğu en yaygın olarak hastaların yaşadığı davranışsal sorunlarla bilinirken, otizm ve ilgili otizm spektrum bozukluklarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilen çeşitli kas-iskelet sistemi ve ortopedik sorunlar daha az bilinmektedir.
Açık olmayan nedenlerden dolayı, otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kemik yoğunluğu, özellikle de kemiklerin kortikal bölgesinde azalma eğilimindedir. Ebeveynler kazeinsiz diyetleri tercih ettiklerinde, kemik kalınlığındaki bu farklılıklar daha da artar. Kemik kalınlığının azalması kemik kırılması riskini artırır.
Otizm ve skolyoz
Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda skolyoz oranları artmaktadır. Rett sendromunun (bazen otizm spektrum bozuklukları arasında yer alan bir bozukluk) skolyoza neden olduğu iyi bilinmektedir. Gerçekten de, Rett sendromlu çocukların çoğunda hafiften şiddetliye kadar değişen skolyoz görülecektir. Bu grup hastalarda skolyozun destekle tedavisi zor olabilir, çünkü hastalar destekle ilişkili duyusal rahatsızlıklar nedeniyle tipik olarak desteği tolere etmezler. İlerleyen (kötüleşen) eğrilik için ameliyat gerekebilir.
- Toe walking in autism: further observations.J Child Neurol. 2015 Apr;30(5):606-9. doi: 10.1177/0883073814521298. Epub 2014 Feb 21.PMID: 24563477
- "Toe-walking" in children with early childhood autism.Acta Paedopsychiatr. 1978;43(2-3):73-83.
- Toe Walking: When Do We Need to Worry?Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2017 Jul;47(7):156-160. doi: 10.1016/j.cppeds.2017.06.004. Epub 2017 Jul 15.
- [Clinical features of epilepsy in autism spectrum disorders].Rev Neurol. 2003 Feb;36 Suppl 1:S61-7.
- Fifteen-minute consultation: A child with toe walking.Arch Dis Child Educ Pract Ed. 2015 Oct;100(5):238-41. doi: 10.1136/archdischild-2014-307852. Epub 2015 Apr 8.
