Çocuğumun Düz Tabanı Var Mı?
Tedaviye Gerek Var mı?
Düz Taban Egzersizleri Nelerdir?
Aşağıdaki bulgular varsa ortopediye uzmanına başvurmanız veya yönlendirilmeniz gerekir:
1. Sert düz taban varlığı
2. Ağrı
3. İzole olmayan şikayet (zaten zıplayamaz, zaten hızlı koşamaz, hemen yorulur gibi, zaten geç yürüdü…)
Düz tabanlığı düzeltecek ameliyat dışı bir yöntem maalesef yoktur. Ne ortez, ne tabanlık ne de fizik tedavi düz tabanlığı tedavi etmez ama ağrı şikayetlerine çözüm olabilirler
Düz tabanlık (pes planus) ayağın iç kısmındaki çukurluğun azalmasını veya yokluğunu tanımlar.
Düz tabanlık çocukların %14'ünü etkiler.
Çocukların 3-4 yaşına kadar düz taban olmaları normaldir, fizyolojik kabul edilir.
Ayakları düzdür, şişmandır ve yuvarlaktır. Hatta ayağın iç kısmını kaplayan fizyolojik bir yağ yastığının varlığına bağlı olarak 'yalancı' düz tabanlık sıklıkla görülür.
Ayrıca çocukların ayakları çok esnek olduğu için, bastıklarında ayakları düzleşebilir.
6 yaşından itibaren ayakları normal sahip olmaları gereken çukurluğu kazanmaya başlar. Bu çukurluk oluşumu daha önceden de başlayabilir.
Sonuç olarak 6 yaş altında çocukların ayaklarındaki normal tabirinin kapsamı çok geniştir.
ANCAK!
Çocuğun muayenesinde gerçekten de bazı çocukların ayağı fazla düzdür. Aile bunu gözlemler ve çocuğun ayağı fazla düz diyebilir. Bu durumda düz taban var mı yok mu tartışması gereksizdir. Burada yapılan ayak şeklinin gözlemsel tarifidir.
Hekim muayenesinde çocuğun ayağının esnek olup olmamasını ortaya koymalıdır.
Çünkü düz tabanlık ikiye ayrılır;
1. Esnek düz taban – fizyolojiktir
2. Rigit – Sert düz taban – patolojiktir – Ortopediye yönlendirilmesi gerekir.
Bundan önce bilinmesi gereken esnek düz tabanlık idiopatiktir yani sebebi olmaz. Ayrıca anlamlı tıbbi öykü olmaz. İdiopatik düz tabanlık diğer sistemik muayanesi normal olan çocuklar için geçerlidir.
Bu yüzden aşağıdaki durumlarda anormallik olduğunda ortopediye yönlendirme – kontrol gerekir
à Çocuğun ilk ayağa kalktığı ve yürüdüğü yaş gibi önemli motor kilometre taşları
à Çocuğun yaşıtları veya kardeşleri ile karşılaştırıldığında düşme sıklığı
à Özellikle uzun mesafeler yürürken veya spor yaparken ayaklarda veya bacaklarda ağrı
à Ayak ve ayak bileği bölgesinde kolay yorulma tarifleme
à Koşma, zıplama ve atlama gibi daha üst düzey hareketlilik gerektiren aktiviteler
à Öncesinde ortez kullanımı (bence yorum yapmayın, çok hakim değilseniz muhtemelen yanlış yorum yaparsınız)
à Mevcut sorunla ilişkili olabilecek önemli komorbiditelerin veya sendromların varlığı
à Ailede düz tabanlık öyküsü (düz tabanlığa bağlı problem yaşamış bireyin önemi var, ama aile vurguluyorsa muhtemelen septomatik bir süreçtir).
à Tek taraflı şikayet
Çoğumun ayağı Esnek Düz Taban mı? Muayenesi;
Bunu anlamanın farklı yöntemleri vardır.
Çocuğu yürütün ve ayak tabanındaki çökmeyi siz de gözlemleyin
Önden bakıldığında ayağın orta iç kısmı yere doğru yıkılmış görünümdedir. Sanki çocuk tabanına değil de ayağın iç yan kısmına yük veriyor görüntüsü vardır.
Arkadan bakıldığında ise ayak parmaklarının yandan olması gerekenden fazla gözükmesine dikkat edebilirsiniz (too many toes). Arkadan bakıldığında diğer bir bulgu topuk ve parmak ucları yana (dışa) kayık olarak gözlemlenir.
Aşağıdaki iki resimde de görüldüğü üzere düz tabanın bazı tipik bulguları vardır;
Parmakları içine ön ayak dışa doğru döner, arkadan bakıldığında topuk dışa doğru kayar, yandan bakıldığından ayağın iç orta kısmı yere temas eder yani medial çukurluk kaybolmuştur.
Düz taban olduğuna karar verilen çocukta esneklik bulguları
à Çocuğun parmak ucu ve topuk yürüyüşü yapmasını isteyin. Esnek düz taban olan çocukların ayaklarının çukurunun oluştuğunu göreceksiniz. Hatta arkadan bakıldığında parmak ucu basan çocuğun topuğu yandan iç kısma gider. Esnekliğin en güzel bulgusudur.
à Bunları yapmayan veya yapamayan küçük çocuklarda, başparmağı yukarı kaldırdığınız ayak çukurunun oluştuğunu göreceksinizdir.
à Diğer yöntem çocuk oturup ayaklarını sarkıttığından yani yük vermeyen pozisyonda ayak çukuru yine oluşacaktır.
Bu resimde iç kısımda çukur oluşmuş, topuk iç tarafa taşınmıştır.
1. parmağın yukarı kaldırılması ile taban çukuru yine oluşmuştur.
Carr JB 2nd, Yang S, Lather LA. Pediatric Pes Planus: A State-of-the-Art Review. Pediatrics. 2016;137(3):e20151230.
Aşağıdaki resimde tek taraflı esnek tek tarafı rigit (patolojik) pes planusu olan çocuğun resmini görmektesiniz. Sol ayakta hem çukur oluşmamış hem de topuk mediale (iç kısma) gelmemiştir.
Parmak ucu duruşta her iki ayağı da düzelen başka hasta örnekleri;
Diğer Notlar:
3 yaş altında çok deforme olmayan ayakta düz taban değildir demek çok zordur.
Uzun boylu ince yapılı esnek olan çocuklarda esnek düz tabanlık sıktır – tedavi gerekmez
Şişman ve esnek olan çocuklarda düz tabanlık sıktır – tedavi gerekmez
Pes planus, medial longitudinal arkın (MLA) düzleşmesine neden olur ve medial naviküler belirginlik, arka ayak eversiyonu, sekonder halluks valgus ve küçük ayak parmaklarının kalabalıklaşması gibi ikincil etkileri vardır. Plantar kalkaneonaviküler ligament (yay ligamenti) ve tibialis posterior tendonunda gerilme olabilir.
Esnek Düz Tabanlık Tedavisi;
Burada belirleyici olan bu düz tabanlığın çocuk için problem olup olmadığıdır.
Eğer şikayet (ağrı…) varsa düz tabanlığın tedaviye de ihtiyacı var demektir.
Ailede düz taban hikayesi var ve problemlere sebep olmuşsa tedaviye ihtiyaç var demektir. Bünyon dediğimiz kemik çıkıntılar, ayak eklemlerinde kireçlenmeler ve çekiç parmak bunlara örnektir.
Ağrı yoksa ve ailede düz taban nedeniyle problem yaşanmamışsa (burada çocuğun da problem yaşamadan hayatına devam edeceği varsayılır)
Tedavi de temel hedef ayağın çöken iç medial kısmını ark desteği dediğimiz yükseltilerle desteklemektir. Topuğu kavrayan ve ayağın iç kısmını destekleyen tabanlıklar tedavinin en ucuz ve en stressiz yoludur (Dünyada en sık UCBL olarak bilinen tabanlık kullanılır). Hızlı büyüyen bu yaş grubunda bedene uygun hazır tabanlıklar yeterli gelecektir. Tabi ki çocuk büyüdüğünde kişiye özel üretilmiş tabanlıklar kullanılabilir.
Ayrıca ayakkabı mağazalarında ortopedik olarak nitelendirilen, ayağın iç kısmı kabarık, topuk kısmı set malzemeden topuğu saracak şekilde olan modellerde hastaların ihtiyaçlarına cevap verebilir. Aşağıdaki linkte daha fazla ayrıntı bulabilirsiniz.
https://drhanifiucpunar.org/makaleler/duz-taban-olan-cocuklarda-ayakkabi-onerileri.45/
Sürekli ortez kullanmanın bu tür komplikasyonları azalttığına veya önlediğine dair güçlü bir kanıt bulunmamaktadır.
Düz Taban Egzersizleri Nelerdir?
Burada bahsedilen egzersizler çocuklarda düz taban tedavisi olup, yetişkinlerde düz taban tedavisi başka makalede işlenecektir. Egzersizler tabanlıla beraber düz taban ameliyatsız tedavilerinin ana yapısını oluşturur.
1. Tek yak Üzerinde Durma Egzersizleri
Çocuğunuzun dengesini zorlamak, ayak içindeki küçük kasların yanı sıra ayak bileği çevresindeki kasların kullanımını sağlar, hem dengede durmaya katkı yapar hem de ayak kemerinin yani çukurunun gelişmesine katkı sağlar.
Tek ayak üzerinde durmak çok zorlayıcıysa, kolaylaştırıcı, kolaysa zorlaştırıcı eklemeler yapılabilir. Örneğin tek ayak üzerinde dururken diğer ayağı bir topun üzerine koymak egzersizi kolaylaştırır. Tek ayak üzerinde durmak çok kolaysa, daha dinamik bir yüzey için bir yastık alın ve üzerinde dengede durmalarını sağlayın. Yaratıcılığınıza göre başka egzersizler de deneyebilirsiniz.
2. Ayakla misket toplama
Çocuğunuza misketleri veya küçük nesneleri ayaklarıyla/ayak parmaklarıyla alma alıştırması yaptırın! Bu egzersiz, iç kaslar olarak adlandırılan ayak içindeki tüm küçük kasların aktivasyonunu sağlar. Bu egzersize oturma pozisyonunda başlatın. Ardından, karşı bacak üzerinde tek bacak dengesini teşvik etmek için ayakta denemesini sağlayın.
3. Dar Yüzeylerde Dengede Kalma
Eğer varsa yarım bir köpük rulo alın. Yoksa, bir kaldırımın kenarını, dışarıdaki ağaç köklerini veya rulo haline getirilmiş küçük bir havluyu kullanabilirsiniz! Çocuğunuzun topukları ve ayak parmakları yüzeyin kenarından sarkacak şekilde durmasını sağlayın ve orada dengesini sağlama alıştırması yapın. Bu çok kolaysa, daha fazla zorluk için yüzey üzerinde bir yandan diğer yana adım atma üzerinde çalıştırın. Bu aktivite sırasında çocuğunuzun dengesini korumak için ayak bileklerinin sallandığını ve ayak parmaklarının kıvrıldığını/kıvrılmadığını göreceksiniz. Bunların hepsi kemer oluşumuna katkıda bulunmak için ayakta güç oluşturmaktadır.
4. Engebeli Arazide Yürüme
Yeni yürüyenlerin ya da dengesiz yürüyenlerin ayaklarının düz olması tipik bir durumdur, çünkü bu kişiler ayaklarındaki kasları kemer geliştirmek için kullanmamışlardır. Kemer gelişimini başlatmanın iyi bir yolu, engebeli yüzeyler üzerinde yürümektir. Bu egzersiz için en güzel yüzey kum ve çim üzerinde yürümektir.
5. Parmak ucu durmak
Bu egzersizin başarılı olması için topuğun yerden en az 3 cm kalkması gerekir. Eğer bu başarılamazsa aşil tendonunu oluşturan hastalar çalışacağından ters etki görülebilir !!!
6. Ayağın dış yanlarına basarak yürümek
1, 5 ve 6. Egzersizler için örnek video
https://www.youtube.com/watch?v=bQWYPG9VQmw&t=35s&ab_channel=Podoactiva
Anahtar Kelimeler
Ameliyatsız düz taban tedavisi, Düz tabanlık Nasıl Geçer, Düz taban yürüyüşü, Yetişkinlerde düz taban tedavisi, Düz taban egzersizleri, Pes planus egzersizleri, Bebeklerde düz taban egzersizleri, Düz taban fizik tedavi, Pes planus egzersizleri, Pes planus Tedavisi, Düz taban egzersizle düzelir mi, Düz taban yürüyüşü, Pes planus Nedir, Düz tabanlık Nasıl Geçer, Düz taban egzersizleri, Bebeklerde düz taban, Pes planus dereceleri, Pes planus egzersizleri, Pes planus Tedavisi, Pes planus değerlendirme, Pes Planus Tabanlık, Pes planus neden olur, Pes Planus ameliyatı, m21.4 - düz taban pes planus (kazanilmiş)
Düz tabanlık (Pes Planus), ayak kemerinin normalden daha az veya hiç olmadığı bir ayak şeklidir. Bu durum, ağrı, yorgunluk ve diğer ayak problemlerine yol açabilir. Düz tabanlık her yaştan insanı etkileyebilir, ancak çocuklarda daha yaygındır.
Düz tabanlık hakkında aklınızdaki soruların cevabını bu yazıda bulabilirsiniz.
Düz Taban Nedir?
Düz tabanlık, ayak kemerinin normalden daha az veya hiç olmadığı bir ayak şeklidir. Ayak kemerinin görevi, ağırlığı eşit şekilde dağıtmak ve ayaklara esneklik kazandırmaktır. Düz tabanlı kişilerde bu kemer az gelişmiş veya hiç yoktur, bu da ayaklarda ağrı, yorgunluk ve diğer problemlere yol açabilir.
Düz Taban Belirtileri Nelerdir?
Düz tabanlığın belirtileri şunlardır:
- Ayak kemerinin az veya hiç olmaması
- Ayak tabanının yere tamamen temas etmesi
- Ayak bileklerinin içeri doğru dönmesi
- Topukların dışa doğru dönmesi
- Ayaklarda ağrı, yorgunluk ve kramplar
- Dizlerde ve kalçalarda ağrı
- Koşarken veya yürürken zorlanma
- Denge problemleri
Düz Taban Neden Olur?
Düz tabanlığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörler riski artırabilir:
- Genetik: Düz tabanlık aileden aileye geçebilir.
- Gebelik: Hamilelik sırasında hormonal değişimler ve artan kilo, ayak kemerinin düzleşmesine neden olabilir.
- Yaralanma: Ayak bileği veya ayak kemiklerinde yaralanma, düz tabanlığa yol açabilir.
- Fazla kilo: Fazla kilo, ayak kemerine ekstra yük bindirerek düzleşmesine neden olabilir.
- Bazı kas ve sinir hastalıkları: Sinir sistemi veya kasları etkileyen bazı hastalıklar da düz tabanlığa yol açabilir.
Düz Taban Tedavisi Nasıl Yapılır?
Düz tabanlık tedavisi, hastanın yaşı, semptomlarının şiddeti ve altta yatan nedenlere göre değişir. Hafif düz tabanlık vakalarında genellikle herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Ağrı ve diğer semptomlar yaşıyorsanız doktorunuz aşağıdakileri önerebilir:
- Ortopedik ayakkabılar: Ayak kemerini desteklemek ve ağrıyı hafifletmek için özel tasarlanmış ayakkabılar
- Ayak bileği desteği: Ayak bileğinizi sabit tutmak ve aşırı pronasyona (içeri dönme) engel olmak için ayak bileği desteği
- Egzersizler: Ayak kaslarınızı güçlendirmek ve esnekliklerini artırmak için egzersizler
- Fizik tedavi: Ağrıyı hafifletmek ve hareket kabiliyetini geliştirmek için fizik tedavi
- Ameliyat: Nadir durumlarda, diğer tedavilere yanıt vermeyen şiddetli düz tabanlık vakalarında ameliyat gerekebilir.
Düz Taban Önlünebilir mi?
Düz tabanlığın çoğu vakası önlenemez. Ancak, riski azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler var:
- Sağlıklı bir kiloyu korumak: Fazla kilolu veya obez olmak ayak kemerine ekstra yük bindirebilir.
- Düzenli egzersiz yapmak: Egzersiz yapmak, ayak kaslarınızı güçlendirmeye ve esnekliklerini korumaya yardımcı olur.
- Rahat ayakkabılar giymek: Ayaklarınızı sıkıştırmayan ve destek sağlayan ayakkabılar seçin.
- Ayaklarınızı dinlendirmek: Uzun süre ayakta durmaktan veya yürümekten kaçının.
Düz Tabanlı Çocuklarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çocuklarda düz tabanlık yaygındır ve çoğu zaman yaşla birlikte düzelir. Ancak, çocuğunuzun ayaklarında ağrı, yorgunluk veya diğer problemler varsa bir doktora görünmeniz önemlidir. Doktorunuz çocuğunuz için en uygun tedaviyi önerecektir.
