Vidalı Omurga Ameliyatı nedir?
Spinal Enstrümantasyon ve Spinal Füzyon Nedir?
Vidalı omurga ameliyatı veya füzyon ameliyatında omurga cerrahı omurgalara vida koyar, bu vidaları birbirine rodlar yani metal çubuklar ile bağlar. Bu şekilde omurgalar hareketsiz kalır ve birbirine kaynar. Vidalı ameliyatın temel gerekçesi skolyoz gibi bel eğriliklerinde düzeltilen omurganın eski haline geri dönmesini engellemek, dar kanal gibi sinir sıkışması durumlarında ise yine hareketi kısıtlayarak sinir sıkışma ihtimali ortadan kaldırmak amaçlanır. Dar kanal ameliyatında vidalamanın diğer bir amacı sıkışan sinirleri rahatlatmak için kemikler alınabilir. Kemiklerin alınmasına bağlı olarak omurgada zayıflık oluşur, hem bu zayıflığı desteklemek hem de omurgaların birbiri üzerinde kaymasını engellemek için vidalı ameliyat gerekmektedir.
Anlaşılır olması açısından platin nedir, implant nedir bilinmesi gerekmektedir. Aşağıdaki makalede implant denilen metallere halk dilinde platin denmektedir. Platin ise omurga ameliyatında kullanılan vida, rod (metal çubuk), kafes vb. tüm implantlar için kullanılan isimdir. Ayrıca kırık ameliyatlarında kullanılan plak ve vidalara, çivilere de platin denmektedir.
Spinal enstrümantasyon ise omurga vidalama işlemine denmektedir.
Vidalı omurga ameliyatında kullanılan vidalar, güncel olarak, titanyum, titanyum alaşımlı, paslanmaz çelik malzemesinden imal edilmiştir.
Türkiyede çok istisnalar dışın titanyum vidalar kullanılmaktadır. Vidaları birbirine bağlayan metal çubuklar (rod) da yine titanyum veya kobalt krom malzemeden imal edilmektedir. Bu malzemeler binlerce testten geçmiş ve uzun süredir kullanılan, insan biyolojisi ile uyumlu, insan vücudundan çıkarılması gerekmeyen malzemelerdir. Enfeksiyon veya vidalara bağlı rahatsızlık olursa platin dediğimiz vidalar ve rodlar çıkarılabilir.
Spinal implant örnekleri ve Tanımları
Plaklar (metal platin, titanyum alaşımlıdır)
Pedikül vidaları (omurga vidaları pedikül denilen kemik kanal içerisine koyulur)
Genişletilebilir kafesler; iki omurga arasına koyulan veya tümör gibi sebepler nedeniyle çıkarılan omurganın yerini alması için kullanılan yüksekliği ayarlanabilen (genişletilebilen) kafesler olarak tanımlanır.
Yapay diskler ; fırık veya enfeksiyon gibi sebeplerle çıkarılmak zorunda kalan disk bölgesine yapay diskler koyulur. Disk koymaktaki amaç omurgada bölgesindeki hareketi korumaktır.
Metal Çubuklar; metal rod olarak bilinirler. Metal rodlar omurgalara koyulan vidaları birbirine bağlamak için kullanılır.
Konektörler – ismindende anlaşılacağı gibi konnektörler rodları birbirine bağlar, bu şekilde aynı binanın çelik rekonstrüksiyonu gibi sağlam yapı elde eidlmiş olur.
İnterbody cihazları (kemikler arasında ya da kemiklerin yerine, içinden ve etrafından yeni kemik büyümesi gerçekleşirken kemikleri destekleyen kafes benzeri yapılar). Bu malzeme yeni oluşacak kemik için çatı görevi görür.
Omurga füzyonu ne demektir?
Spinal füzyon veya artrodez terimlerine internette astlamış olabilirsiniz. Füzyon veya artrodez terimi iki omurgayı birbirine kaynatma olarak tanımlanabilir.
Skolyoz ameliyatlarında, kifoz ameliyatlarında, dar kanal hastalığında, çoğu boyun fıtığı ameliyatında füzyon ameliyatı yapılır. Örneğin skolyoz ameliyatında vidalar omurgaya koyulur, eğrilik düzeltilir ve omurgaların birbirine kaynaması için (bu şekilde eğriliğin tekrar oluşması engellenir) vidalar birbirine metal çubuklar (rodlar) ile tutturulur. Hareketsiz kalan omurgada kemikler birbirine kaynadıktan sonra amacımıza ulaşmış oluruz. Bu işlemlerin hepsine Enstrümentasyon + Füzyon denmektedir.
Dar kanal hastalığında enstrümentasyon yani vidalama ile füzyon yani kemikleri kaynatma ameliyatı nerdeyse hemen her zaman gerekir. Dar kanal hastalığında omurgadaki sinirleri veya omurganın kendisini sıkıştıran yumuşak dokular veya kemikler temizlenir, yani vücuttan çıkarılır. Bu şekilde omurga veya sinirler rahatlamış olur.
Enstrümantasyon ve Füzyon Neden Birlikte Yapılır?
Spinal füzyon sırasında enstrümantasyon kullanılır çünkü kemik füzyonu sürecini kolaylaştırırken spinal stabilitenin korunmasına yardımcı olur. Bu prosedürler omurgaya stabilite kazandırmak, omurga deformitesini (skolyoz gibi) tedavi etmek ve bir spinal dekompresyon prosedürü sırasında bir spinal elemanın (örneğin, intervertebral disk) çıkarılmasıyla oluşan boşluğu köprülemek için kullanılır.
Her iki prosedür de ilgili omurga seviyesini/seviyelerini hareketsiz hale getirmek için birlikte çalışır. Bu, hastanın hareket edemeyeceği (örneğin, eğilemeyeceği) anlamına gelmez. Birçok hasta spinal füzyon ameliyatı sonucunda ağrıları azaldığı veya ortadan kalktığı için kendilerini daha hareketli hissettiklerini bildirmektedir.
Enstrümantasyon ile, spinal füzyondan sonra sert dış desteklere yani korselere daha az ihtiyaç duyulur. Bir alçının kırık bir kemiği iyileşmesi için stabilize etmesi gibi, vidalama da 2 kemiği iyileşirken stabilize eder yani destek olup oynamalarını engeller. Vidalar temelde bir iç destek gibi işlev görür. Aslında, enstrümante spinal füzyonların çoğu o kadar stabildir ki, destek yani korse sadece konfor için önerilebilir.
Füzyon olmadan yerleştirilen vida ve rodlar kemik kaynaması gecikirse yerinden oynayabilir hatta kırılabilir. Çünkü tüm metaller tekrarlayan stresle yorulur. Sağlam bir kemik büyümesi (iyileşmiş füzyon) tarafından sabitlenmemiş bir implant üzerindeki sürekli stres, vidanın çekilmesine ve hatta metalin kırılmasına yol açabilir. Bu da vidaların, çubukların kırılmasına ve hatta yapının tamamen bozulmasına neden olabilir. Sonuç olarak, sağlam bir kemik füzyonu spinal füzyonun düzgün iyileşmesi için çok önemlidir.
Osteoporoz ve sigara gibi faktörlerin kemik iyileşmesini bozduğu ve füzyonun başarısını azalttığı bilinmektedir. Bu hastalarda psödofüzyon (yanlış füzyon) görülme olasılığı daha yüksektir, bu da cerrahi bölgede sürekli ağrıya ve implant/cihaz başarısızlığına yani kırılma – yerinden oynamaya neden olabilir.
Günümüzde, teknoloji bu implantların işlenmesini, biyomekaniğini ve kullanılabilirliğini geliştirdikçe spinal enstrümantasyon da gelişmeye devam etmektedir. Gelişme alanları arasında hasta rahatsızlığını azaltmak için daha küçük, düşük profilli platinler yer almaktadır.
Bazı durumlarda, sert titanyum veya metal implantlar çok güçlüdür ve kemiği aşındırabilir. Sonuç olarak, bazı implantlar artık kemiğin özelliklerine daha çok benzeyen polimerlerden yapılmaktadır.
