Doç. Dr. Hanifi Üçpunar
Yaşlılarda Kalça Kırığı
Kalça kırığı nedir?
Kalça kırığı, uyluk kemiğinizin leğen kemiğinizle birleştiği yerden kısmen veya tamamen kırılmasıdır. Acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir yaralanmadır. Osteoporoza bağlı kırıklarda bel kırıkları ile beraber en sık görülen kırıklardandır.
Kalça kırıklarının çoğu 60 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Onlar için basit bir düşme en yaygın nedendir - ancak hastaların küçük bir yüzdesi kendiliğinden kırıklar yaşar. Kendiliğinden kırık yaşayanların yatakta aniden ağrısı olur veya ayaktalarsa ani ağrı ile düşerler. Yaşlı bir insan her yıl %30 ihtimalle düşer. Bu yüzden düşmeleri engellemek bu kırıklarda asıl sebep olarak gösterilen osteoporoz kadar önemlidir.
Yaşlılardaki kalça kırığı hastanın genel sağlık durumu hakkında da bilgi verebilir. Bu kırık kemik zayıflığının yanında genel sağlık durumu iyi olmayan hastalarda gerçekleşir. Bu yüzden ailenin bazı konularda hazırlıklı ve bilgili olması gerekir. Halk arasında kalça kırığı neden öldürür diye sorular sorulur, bunun cevabı hastanın genel durumunun iyi olmamasıdır.
Kalça Kırığı Sonrası Hastayı Bekleyen Riskler
Daha yüksek ölüm ihtimali (hastaların yaklaşık yüzde 20'si bir yıl içinde ölmektedir)
Zorlu bir iyileşme (tahminen her 4 hastadan sadece 1'i tamamen iyileşir), eski haline gelip yürümesi kastedilmektedir.
Uzun bir hastane yatışı (ortalama 1 ila 2 hafta) ve olası rehabilitasyon tesisi yatışı
Potansiyel bağımsızlık kaybı, yaşam kalitesinde azalma ve depresyon. Yaşlılarımız kalça kırığı sonrası ciddi yardıma ihtiyaç duyar. Bu günlük tuvalet ihtiyacından, basit temizlik ihtiyaçlarına kadar değişir. Buna bağlı olarak hem kalça kırığı geçiren hastanın hem de ailenin hayat kalitesi olumsuz etkilenir. Ayrıca kalça kırığı sonrası hastalarımız bu bakıma muhtaç olma durumu, geleceği öngörmedeki belirsizlik nedeniyle duygusal çöküntü yaşayabilirler. Maalesef kırık aniden oluştuğu için kalça kırığı geçiren yaşlımız bir adan hiç düşünmediği bir durumda kendisini bulur. Buna bağlı durumu kabullenme zaman alacaktır.
Neyse ki cerrahi tekniklerdeki gelişimler sayesinde ameliyat sonrası 1. Günde hasta kırık ayağına basarak çoğu zaman yürüyebilmektedir. Aslında bundaki en önemli belirleyici hastanın ayağa kalkıp yürüme kapasitesinin olmasıdır. Bu kapasite varsa cerrahi teknikler sayesinde ortopedik engel genelde olmamaktadır.
Kalça Kırığı nasıl anlaşılır, belirtileri nelerdir?
Her hasta kalça kırığını farklı şekilde deneyimlese de, belirtiler genellikle şunları içerir:
Kalça ve/veya diz ağrısı
Bel ağrısı
Ayakta duramama veya yürüyememe
Morarma veya şişme
Kırık kalça tarafı sağlam kalçaya göre kısadır ve kırık taraftaki ayak dışa dönük durur.
Kalça kırığı konusundaki şüphe bile doktora başvurmak için yeterlidir. Geç tedavi oluşabilecek problemleri katlayarak artmasına sebep olur.
Kalça kırığı semptomları aslında başka tıbbi durumlardan kaynaklanıyor olabilir, bu nedenle teşhis için her zaman doktorunuza danışın.
Kalça kırığı neden oluşur?
Kalça kırığı için risk faktörleri nelerdir?
Yaşlandıkça kemikler incelir ve zayıflar
50 yaşından sonra her on yılda bir kalça kırığı oranı iki katına çıkar. Kemik çok hızlı kaybedildiğinde veya yeterince hızlı yenilenmediğinde osteoporoz gelişebilir ve kalça kırığı riskini artırabilir.
Azalan östrojen üretimi, menopoz sonrası kadınları osteoporoz ve kalça kırıklarına karşı daha duyarlı hale getirmektedir - aslında, tüm kalça kırığı hastalarının yüzde 70'ini kadınlar oluşturmaktadır.
Kalça Kırığını Önlenebilir Mi?
Önlemek İçin Ne Yapmalı?
Kalça kırığının önlenmesi, tedavi edilmesinden daha arzu edilir bir durumdur. Kırığın önlenmesine yönelik tavsiyeler osteoporozun önlenmesine yönelik tavsiyelere benzerdir ve şunları içerir:
Yeterli miktarda D vitamini ve kalsiyum tüketmek - süt, süzme peynir, yoğurt, sardalya ve brokoli gibi kalsiyum açısından zengin gıdalar dahil
Osteoporoz için daha yüksek risk kategorisine giriyorsanız kemik yoğunluğu testi yaptırmak
https://drhanifiucpunar.org/makaleler/kemik-yogunlugu-taramasi-dexa-taramasi-testi-kemik-yogunlugu-olcumu.66/
Yürüyüş, koşu veya doğa yürüyüşü gibi düzenli ağırlık taşıma egzersizleri yapmak veya egzersiz programları ile güç ve dengeyi geliştirmek
Doktorunuz tarafından reçete edildiği şekilde kemik kaybını önlemek veya kemik büyümesini teşvik etmek için ilaç almak (kırık hastaları ek kırıklar için yüksek risk altındadır, yani bir dafe kırık geçirdiğinizde ikinci bir kırık geçirme riskiniz artar. Karşı kalça, el bileği, bel kırığı, ve omuz kırığı bunlardan en sıklarıdır)
DÜŞMEYİ ÖNLEMEK;
Yaşlı insanların yaşadığı kalça kırıklarının çoğu, genellikle evde ve genellikle düz bir zeminde yürürken düşme sonucu meydana gelir. Bu tür kazaları şu şekilde önleyebilirsiniz:
Merdivenlerinizi ve zeminlerinizi elektrik kabloları gibi takılma riski yaratacak objelerden, tehlikelerinden uzak tutarak
Küvetinizin yanına kaymaya dayanıklı halılar yerleştirmek ve küvetinize tutunma barları takmak
Gece lambalarını yatak odanızdan banyonuza yönlendirecek şekilde konumlandırmak
Halılarınızı yerinde tutmak için ped veya kaymaz destek kullanmak
Sabit olmayan mobilyalardan ve basamaklı merdivenlerden kaçınmak
Görme yetinizi kontrol ettirmek ve herhangi bir görme kaybını tedavi ettirmek için her yıl bir göz doktorunu ziyaret etmek
Kalça Kırığı Teşhisi Nasıl Koyulur?
Kalçanız tek bir kırık veya birden fazla kırık şeklinde kırılabilir. Tam bir tıbbi geçmiş ve fizik muayeneye ek olarak, doktorunuz yaralanmanızı teşhis etmek için aşağıdakileri kullanmaya karar verebilir:
Röntgen
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)
Bilgisayarlı Tomografi Taraması
Kalça Kırığı Tedavisi – Kalça Kırığı Ameliyatı Nasıl Olur?
Kalça kırığının tedavisi modern tıbbi bakım gereği hemen her zaman ameliyat ile olur. Hastanın anestezi almaya hiçbir şekilde uygunluğu yoksa ameliyatsız izlem yapılabilir.
Amaç hastanın ağrısını hemen kesmek, ve bir an önce ayağa kaldırmaktadır. Zaten ayağa kalkamayan bir annemiz var babamız var yine de ameliyat mı evet ameliyat. Çünkü hastanın ağrısının geçmesi, oturabilmesi ve temizliğinin yapılabilmesi hem hasta hem de hastaya bakan kişi açısından çok önemlidir. Yatak yaralarından korunmanın, akciğer de su toplanasından korunmanın, kabızlık hatta idrar yolu enfeksiyonlarının yegane önlemi hastaya hareket kazandırmaktır.
Kalça Kırığında ameliyat ne zaman yapılmalıdır?
Kalça Kırığı Ameliyatı ne kadar sürer?
Kırık sonrası hastaneye yatış yapılır. Hastanın genel durumu toparlanmaya çalışılır ve anestezi almaya uygun olduğu en erken dönemde ameliyat olması gerekir. Ameliyat gecikince kırığın kaynamasında problem olmaz, fakat hareketsiz kalmaya bağlı olarak, hastanın akciğer, kalp hastalıkları olumsuz etkilenir ve pıhtı atma riski artar.
Kalça kırığı ameliyatı yaklaşık 1 saat sürer. Anestezi hazırlığı, anestezinin etkisinin kaybolması hastalara göre değişir.
Kalça Kırığında Kullanılan Malzemeler
İnsanların büyük çoğunluğu tekrar ayağa kalkmak için bir ameliyata ihtiyaç duyar.
Kalça kırığında platin tercihleri
> kısmi veya total kalça protezi
> kırığın bir plak ile sabitlenmesi (platin)
> kırığın vidalarla sabitlenmesi
> Kırığın uyluk kemiği içinde bir çivi ile sabitlenmesi