Doç. Dr. Hanifi ÜÇPUNAR

11.02.2023 23:12 Doç. Dr. Hanifi ÜÇPUNAR

Osteoporoz (Kemik Erimesi): Belirtiler, Nedenler, Tedavi ve Korunma Bursa

Güncellenme Tarihi: 10 Ekim 2025 Cuma

Osteoporoz Nedir?

Osteoporoz, kemik yoğunluğunun azalması ve mikro-yapısal bozulma nedeniyle kemiklerin zayıf ve kırılgan hâle gelmesidir. Çoğu zaman belirti vermez; çoğunlukla basit bir düşme sonrası kırık geliştiğinde fark edilir. En sık: kalça (femur boynu), omurga (vertebra) ve el bileği kırıkları görülür. Omurga kırıkları sırt-bel ağrısı, boy kısalması ve kamburluk yapabilir.

Osteopeni Nedir?

Osteopeni, kemik yoğunluğunun yaşa göre düşük ama osteoporoz eşik altında olmadığı durumdur. Her osteopeni osteoporoza ilerlemez; yaşam tarzı düzenlemeleri ve uygun takip kritik önemdedir.

Kimler Risk Altında? (Başlıca Faktörler)

Yaşlanma, erken menopoz (≤45 yaş), cerrahi menopoz
Uzun süreli steroid kullanımı (KOAH, RA, SLE, IBD vb.)
Ailede kalça/omurga kırığı öyküsü
Düşük VKİ (≤19), malabsorpsiyon (Çölyak, Crohn)
Hareketsizlik, sigara, aşırı alkol
Aşırı aktif tiroid/paratiroid; hipogonadizm (erkekte düşük testosteron)
Bazı kanser tedavileri ve anti-östrojen/anti-androjen ilaçlar

Kadınlarda özel durum: Menopozla östrojen düşer, kemik kaybı hızlanır.
Erkeklerde: Düşük testosteron ve bazı ilaçlar riski artırır.

Belirtiler ve Uyarı İşaretleri

Düşük enerjili travmayla (basit düşme) kırık
Sırt-bel ağrısı, boyda kısalma, kamburluk
Omurgada mikro-çökmeler → kronik ağrı

Kırmızı bayrak: 50 yaş üzeri basit düşme sonrası kırık, açıklanamayan sırt ağrısı/kamburluk, hızlı boy kısalması → Ortopedi değerlendirmesi ve kemik yoğunluğu (DXA) gerekir.

Tanı – Hangi Tetkikler?

DXA (Kemik mineral yoğunluğu): T-skoru ≤ −2,5 → osteoporoz
Laboratuvar (gerektiğinde): D vitamini, kalsiyum, tiroid/paratiroid, böbrek/karaciğer fonksiyonları
Kırık riski değerlendirmesi: Klinik risk + DXA ile birlikte yorumlanır.

Tedavi: Kırıkları Önlemek, Kemiği Güçlendirmek

1) Yaşam Tarzı ve Destek

D vitamini: Erişkinler için genelde günlük 10 μg (400 IU); yetersizlikte hekim doz ayarlar.
Kalsiyum: Günde ~700 mg (diyetle), eksikte takviye.
Egzersiz: Haftalık 150 dk orta tempo aerobik + ağırlık taşıma & direnç egzersizleri (2+ gün).
Düşme önleme: Ev içi düzenleme, uygun gözlük/işitme, kaydırmaz paspas, gece aydınlatması.
Sigarayı bırakın, alkolü sınırlayın.

2) İlaçlar (Endikasyona Göre)

Bifosfonatlar (alendronat, risedronat, ibandronat, zoledronik asit):
- Kemiğin yıkımını yavaşlatır; 6–12 ayda etki başlar.
- Kullanım kurallarına (aç karnına, dik pozisyon, su ile) uyum önemli.
- Nadir yan etki: çene osteonekrozu (özellikle onkolojide yüksek doz IV). Diş kontrolü yararlı.
SERM (Raloksifen): Postmenopozal kadınlarda omurga kırık riskini azaltır.
Paratiroid hormonu analogları (Teriparatid): Yeni kemik yapımını artırır; ağır olgularda, sınırlı süre.
Biyolojik ajanlar (Denosumab, Romosozumab): Yıkımı azaltır/oluşumu artırır; enjeksiyonla verilir.
HRT: Uygun hastada menopoz semptomlarını kontrol ederken kemik kütlesini korur; risk-fayda analizi şart.

İlaç seçimi; yaş, cinsiyet, kırık öyküsü, DXA değeri, eşlik eden hastalıklar ve ilaç toleransına göre kişiselleştirilir.

Egzersiz Rehberi (Örnek Haftalık Plan)

Ağırlık taşıyan: Tempolu yürüyüş/merdiven/dans (hafta 4–5 gün, 30–45 dk)
Direnç: Vücut ağırlığı/lastik-bant/ağırlık (hafta 2–3 gün; bacak, kalça, sırt, göğüs, kol, omuz)
Denge (düşme önleme): Tek ayak duruşu, tandem yürüyüş, tai chi (hafta 3 gün, 10–15 dk)

Ayakkabı: Bileği destekleyen spor ayakkabı/yürüyüş botu.
Yüzme & bisiklet kardiyo için iyi; ancak ağırlık taşıyan egzersiz yerine geçmez.

Beslenme – Kemik Dostu Tabağınız

Kalsiyum kaynakları: Süt/yoğurt/peynir, yeşil yapraklılar, badem, susam-tahin, kuru incir/kayısı, tofu
D vitamini kaynakları: Yağlı balıklar (somon, sardalya, uskumru), yumurta sarısı, karaciğer, bazı zenginleştirilmiş gıdalar
Ek not: Türkiye’de sonbahar-kış güneşi D vitamini için yetersiz olabilir → hekiminizle takviyeyi konuşun.

Kırık Sonrası İyileşme

Erişkinde kaynama ortalama ~6 hafta (kırık tipi/yerine göre değişir).
Kalça kırıkları çoğunlukla cerrahi gerektirir; osteoporotik vertebra kırıkları çoğu zaman ameliyatsız yönetilir; dirençli ağrıda çimentolama/vidalama gündeme gelebilir.
Ekleme yakın el bileği gibi kırıklarda doğru dizilim için ameliyat tercih edilebilir.

SSS – Sık Sorulanlar

Osteopenim var; mutlaka ilaç mı?
Hayır. Riskinize göre yaşam tarzı + D/kalsiyum + takip yeterli olabilir; kırık riski yüksekse ilaç planlanır.

Bifosfonatı ne kadar kullanacağım?
Genellikle 3–5 yıl; sonra ilaç tatili veya tedavi değişimi, kırık riski ve DXA’ya göre belirlenir.

Çene osteonekrozu riski?
Osteoporoz dozlarında çok nadirdir; diş tedavilerini planlayıp hekiminizle koordineli olun.

Düşmeyi nasıl azaltırım?
Ev güvenliği + denge egzersizleri + görme/işitme düzeltmesi + uygun ayakkabı.

📍 Bölgedeki Hastalarımıza Özel Bilgilendirme

Bursa merkezli kliniğimiz, Bilecik, Kütahya, Eskişehir, Balıkesir, Çanakkale, Yalova ve İstanbul illerinden gelen hastalar için kolay ulaşılabilir konumdadır.
Modern ortopedi ve travmatoloji cerrahisi ile osteoporotik kırık yönetimi, kalça–omurga kırıkları, kemik sağlık danışmanlığı ve kişiye özel egzersiz-beslenme planları sunuyoruz.

👨‍⚕️ Hekim Bilgileri

Doç. Dr. Hanifi Üçpunar – Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Marmara Ü. Tıp (İngilizce) • Baltalimanı EAH (Uzmanlık) • Omurga Cerrahisi Fellowship • Baltalimanı EAH (Doçentlik)